Prof. Adam Strzembosz: "Prezydent parokrotnie złamał konstytucję"

Były prezes Sądu Najwyższego prof. Adam Strzembosz zapytany przez dziennikarkę TVN24, czy podobnie jak obecna pierwszy prezes SN, prof. Małgorzata Gersdorf, zaskarżyłby do Trybunału Konstytucyjnego przeprowadzoną przez PiS nowelizację ustawy o Trybunale Konstytucyjnym odpowiedział:

"Bez najmniejszych wątpliwości, Pani Redaktor."


A dlaczego?

A.S. - Dlatego, że obowiązkiem pierwszego prezesa Sądu Najwyższego jest dbanie o wymiar sprawiedliwości, o jego niezależność, jeśli chodzi o sądy, i niezawisłość, jeśli chodzi o sędziów. Wobec tego trudno, żeby pierwszy prezes nie interesował się tym, co się dzieje w zakresie Trybunału Konstytucyjnego, z którym przecież i sądy i pierwszy prezes współpracuje, ponieważ ma prawo występowania do Trybunału o badanie zgodności określonego przepisu, czy całego aktu prawnego z inną ustawą, z Konstytucją, lub konwencją międzynarodową.

Ale Pani Prezes wnosi o to, żeby Trybunał orzekał na podstawie jeszcze tej starej ustawy o Trybunale, bo ta, która teraz jest przyjęta, jest niezgodna z konstytucją. To jest możliwe, żeby tak właśnie Trybunał orzekał?

- Ja uważam, że Trybunał nawet ma taki obowiązek. Bo przecież cóż by było, gdyby Trybunał zgodnie z tą nowelizacją rozpatrywał zgodność tej nowelizacji z Konstytucją, powiedzmy za półtora roku, a w międzyczasie wydał cały szereg orzeczeń na podstawie ustawy, która by się później okazała niezgodną z Konstytucją. To byłby nie tylko blamaż Trybunału, ale by można było dopuścić do tego, żeby cały szereg podmiotów, które są zainteresowane, były zainteresowane określonymi orzeczeniami Trybunału, wnosiły o weryfikację, o zmianę, lub uznanie za nieważne...

Ale ta ustawa weszła w życie, Panie Profesorze?

- Słucham?

Ta ustawa weszła w życie. Ta nowa ustawa. Według ... bo nie ma vacatio legis, o które zresztą...

- To jest pewien zabieg, który jest takim figlem prawnym: w ustawie wprowadza się przepisy wiążące ręce Trybunałowi Konstytucyjnemu, a równocześnie stanowi się, że ustawa wchodzi w życie natychmiast po jej ogłoszeniu. Co zresztą jest czymś zupełnie niezwykłym, by tego rodzaju wchodziła z dniem jej ogłoszenia. Ja się z takim przypadkiem nie spotkałem.

Poza tym, jak Trybunał ma się wywiązać ze swoich obowiązków? Ma orzekać na podstawie ustawy, co do której mają zasadnicze wątpliwości nie tylko sędziowie Trybunału, bo tego akurat nie wiem, ale tyle pomiotów o wielkim autorytecie prawniczym i społecznym: Krajowa Rada Sądownictwa, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, wydziały prawa, Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, i jeszcze kogo szukać, kto jest odpowiednio przygotowanym, żeby się wypowiadać o konstytucyjności, lub nie, takiego aktu prawnego? Oczywiście nie w sposób wiążący, ale w sposób chyba dający do myślenia.

Prezes Trybunału Konstytucyjnego zdecydował, że będzie razem rozpatrywał wnioski Platformy Obywatelskiej i Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego i do orzekania będzie potrzebnych dziesięciu sędziów. Czyli też no, nie jest to zgodne z tym, co nowa ustawa mówi.

- A cóż może zrobić Prezes Trybunału? Dysponuje dziesięcioma sędziami, którzy są w sposób prawidłowy powołani do tego Trybunału. Jak ma dziesięciu, to korzysta z wiedzy, doświadczenia, odpowiedzialności, zasad moralnych, które rządzą tymi dziesięcioma. Przecież nie zaprosi do składu tych sędziów, którzy wprawdzie są sędziami Trybunału Konstytucyjnego, ale Prezydent nie odebrał od nich ślubowania, wobec tego nie mogą funkcjonować. Już nie mówię o tych pięciu wybranych no, w sposób zupełnie niewiarygodny.

To właśnie, to ilu jest sędziów? Bo Andrzej Rzepliński mówi, że jest osiemnastu, orzekających jest dziesięciu właśnie?

- Sędziów, którzy mogą się nazywać sędziami Trybunału Konstytucyjnego jest trzynastu, to znaczy dziesięciu obecnie funkcjonujących i tych trzech, których ślubowanie zostało przyjęte przez Pana Prezydenta. Pozostali, no to jest właśnie kwestia. Trybunał się musi w taki czy inny sposób ustosunkować do problemu tamtych sędziów, to ich nazwano sędziami Trybunału Konstytucyjnego, ale są zasadnicze wątpliwości, czy są nimi naprawdę.

Bo Trybunał już orzekł, że to głosowanie, które było jeszcze w poprzednim, sejmie, kiedy wybranych zostało pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego, że trzech zostało wybranych zgodnie z prawem, z Konstytucją...

- No tak, nie ma wątpliwości co do tego...

... a dwóch nie?

- A dwóch nie. Nie było odpowiedniej podstawy prawnej, by ich powołać, więc ich praktycznie nie ma. Ale mamy tych pięciu powołanych przez sejm w niezwykłym trybie.

A co Pan... jeszcze jest tak, że Trybunał jednak zobowiązał Prezydenta, żeby zaprzysiągł tych trzech sędziów wybranych przez poprzedni sejm. Prezydent tego nie zrobił, bo twierdził, że wtedy byłoby osiemnastu sędziów Trybunału. Co Prezydent powinien zrobić teraz?

- Prezydent na pewno nie powinien przyjmować ślubowania tych pięciu. I to w warunkach...

Ale zrobił...

- No, to zrobił. No, to niech Pan Prezydent teraz szuka rozwiązania. Bo to, że jest zobowiązany do przyjęcia ślubowania tych trzech, których w poprzedniej kadencji w sposób prawidłowy, nie budzący żadnych wątpliwości powołano na sędziów Trybunału Konstytucyjnego, to jest sprawa, która chyba od początku była mu znana.

A co z tymi uchwałami, którymi zajął się Trybunał? Teraz jeszcze Trybunał, który orzekł, że teraz te uchwały, które PiS przyjął o nowych sędziach Trybunału, były niezgodne z Konstytucją. Prokurator Generalny powiedział, że Trybunał Konstytucyjny nie powinien był zajmować się uchwałami. Teraz Trybunał ma zająć się tą sprawą 12 stycznia. A jak Pan profesor uważa?

- Pani Redaktor, Konstytucja, o ile dobrze pamiętam, w artykule 188 pkt 3 stanowi, że Trybunał bada zgodność z ustawą, z konwencjami lub z Konstytucją wszystkie przepisy prawne wydane przez centralne organy władzy państwowej.

Tak.

- Jeżeli coś jest przepisem prawnym, to podlega kontroli Trybunału.

To uchwała jest przepisem prawnym, tak?

- Przede wszystkim podstawa, na której została wydana. Przecież ja słyszałem, że się powołuje na to, że Sejm wydał odpowiedni regulamin powoływania tych swoich kandydatów na sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Te przepisy w sposób niedyskusyjny podlegają zbadaniu ich konstytucyjności przez Trybunał, bo są to przepisy prawa i centralnej władzy państwowej, jaką jest Sejm.

Panie Profesorze. Wielu prawników ... powtarza, bo i mówił prof. Zoll i mówił to prof. Jerzy Stępień, i mówił też to samo prof. Andrzej Rzepliński, że Trybunał teraz będzie kierował się Konstytucją a nie ustawą. Strona rządowa z kolei twierdzi, że to jest takie nawoływanie do anarchii.

- Nie, no to jest nawoływanie do porządku. Zamiana porządku na anarchię - wielokrotnie ja to już słyszałem. Otóż jest to nawoływanie do rzeczy podstawowej: Trybunał został ulokowany w Konstytucji i ma się kierować Konstytucją. Nie ma dla mnie wątpliwości, że Konstytucja jest...

Ale w Konstytucji jest zapisane, że organizację pracy Trybunału, postępowanie przed Trybunałem określa ustawa...

- No, dobrze, ale to są rzeczy drugorzędne. Sąd ma również w swoim orzekaniu określone przepisy o charakterze instrukcyjnym, które go zobowiązują do określonego postępowania. No nie mniej nie są to tego rodzaju przepisy, że jeżeli sąd tego rodzaju przepisy złamie, to już wyrok jest nieważny. Są przepisy instrukcyjne i są przepisy w znaczeniu podstawowym. w Konstytucji są zawarte najbardziej elementarne przepisy regulujące działanie, przede wszystkim utworzenie i działanie Trybunału Konstytucyjnego, natomiast już bardzo szczegółowe regulacje, które dotyczą no jednak spraw drugorzędnych, reguluje ustawa. I tak jest w konstytucji wielokrotnie napisane - różne sprawy szczegółowe reguluje ustawa.

Panie Profesorze, czy Prezydent Duda w którymś momencie złamał prawo lub Konstytucję?

Nie jestem przedstawicielem Trybunału Konstytucyjnego. Jestem starym człowiekiem, któremu wolno dokonywać pewnych ocen nawet śmiałych. Moim zdaniem Pan Prezydent parokrotnie złamał konstytucję. Przede wszystkim konstytucja zobowiązuje go do przyjęcia ślubowania sędziów, którzy zostali przez Sejm prawidłowo powołani na sędziów TK.

(...)


Prof. Adam Strzembosz odniósł się także do sprawy uniewinnienia przez Prezydenta Andrzeja Dudę b. szefa CBA Mariusza Kamińskiego.
"Ułaskawienie kogoś, kto nie został prawomocnie skazany, pozwalało by na twierdzenie, że Prezydent uznał, że pan Kamiński dopuścił się przestępstwa, i dlatego trzeba go ułaskawić. Nie wyobrażam sobie ułaskawienia człowieka niewinnego".